30.03.2023 Zdravstvena pismenost
Iako postoje i druge metode klasifikacije, najpoznatiji sustav za grupiranje krvnih grupa je ABO sustav, kao i rezus faktor koji može biti pozitivan ili negativan. Krvna grupa pojedinca ovisi o tome koje je gene naslijedio od roditelja. Unutar AB0 grupe postoje četiri glavne kategorije: A, B, O i AB.
Glavne komponente krvi su:
Crvena krvna zrnca (eritrociti), koja prenose kisik po tijelu
Bijela krvna zrnca (leukociti), koja igraju ključnu ulogu u imunitetu
Plazma, žućkasta tekućina koja sadrži proteine i soli
Trombociti, koji omogućuju zgrušavanje
Krvnu grupu nasljeđujemo od roditelja, a ona ovisi o tome koji se antigeni nalaze na površini crvenih krvnih stanica.
Antigeni su tvari koje, unesene u tijelo čovjeka ili životinje, potiču organizam na stvaranje posebnih protutijela (antitijela). Antigeni su molekule, mogu biti proteini ili šećeri, a u krvi imaju različite funkcije uključujući:
Transport drugih molekula u stanicu i iz nje
Održavanje strukture crvenih krvnih stanica
Otkrivanje neželjenih stanica koje bi mogle uzrokovati bolest
Za klasifikaciju krvnih grupa koriste se dvije vrste antigena; ABO antigeni i Rh antigeni.
Slovo, odnosno broj krvne grupe ovisi o tri antigena koja nalazimo na crvenim krvnim zrncima. Prva dva antigena se zovu antigen A i antigen B. Osoba koja nema niti A niti B antigene, ima krvnu grupu 0. Treći antigen je Rh faktor ili rezus faktor. Ako je Rh faktor prisutan na eritrocitima, osoba je Rh pozitivna, ako ne onda je negativna - otud plus i minus uz krvnu grupu.
Razlikujemo osam krvnih grupa:
0 +
0 -
A+
A-
B+
B-
AB+
AB-
Krvna grupa 0- je krvna grupa bez antigena zbog čega se smatra univerzalnim donorom i kompatibilna je sa svim ostalim krvnim grupama. S druge strane, krvna grupa AB+ ima i antigene A i B i antigen Rh, vrlo je rijetka i ima je otprilike dva posto svjetskog stanovništva.
Jedina rjeđa krvna grupa jest AB-, a nju ima manje od jedan posto stanovništva. Najčešća je, pak, krvna grupa 0+, tu krvnu grupu ima više od 35 posto svjetskog stanovništva, a najveći postotak Europljana ima krvnu grupu A.
Zašto je važno da se pri transfuziji ili doniranju organa krvne grupe donora i primatelja poklapaju? Upravo zbog antigena: ako osoba dobije krivu krvnu grupu, njezin će imunološki sustav napasti doniranu krv, umjesto da ju prihvati kao svoju. Rezultat toga može biti zatajenje bubrega ili šok, a u rijetkim slučajevima, ishod može biti i fatalan.
Rh faktor zapravo i nije pretjerano važan za zdravlje pojedinca, osim kod prve trudnoće. Velika većina ljudi, njih čak 85 posto, je Rh pozitivna. Iako su krvotok majke i djeteta odvojeni, u određenim okolnostima u trudnoći ili pri porođaju moguće je da dođe do miješanja krvi fetusa s majčinom krvi. Ako je majka Rh negativna, a dijete Rh pozitivno, majčin će imunološki sustav prepoznati djetetove stanice i reagirati na njih: razvit će antitijela. Ovaj proces se naziva senzibilizacija. Dospiju li, pak, ta antitijela u krvotok djeteta, počet će uništavati djetetova crvena krvna zrnca što može biti vrlo opasno za dijete.
Ostali članci